Elif
New member
Kesme İşareti Nedir?
Kesme işareti (') Türkçede, kelimeleri ya da kelime gruplarını birbirinden ayırmak, anlam kaymalarını önlemek veya ek eklemeleri belirtmek amacıyla kullanılan bir işarettir. Yazılı dildeki anlamı ve kullanımı oldukça geniştir. Bu makalede kesme işaretinin doğru kullanım alanları, kuralları ve örnekleri hakkında detaylı bilgiler sunulacaktır.
Kesme İşareti Nerelerde Kullanılır?
Kesme işareti, çeşitli durumlarda dil bilgisi kurallarına uygun olarak kullanılır. Ancak her durumda kullanımı zorunlu değildir. Kesme işareti aşağıdaki durumlarda kullanılır:
1. **Özel İsimlerde Ek Kullanımı**
Kesme işareti, bir özel isme ek getirildiğinde kullanılır. Özellikle kişi adları, yer adları ve kurum adlarına ek eklemek gerektiğinde kesme işareti devreye girer.
Örnekler:
- Ahmet’in
- İstanbul’a
- Çanakkale’ye
- TÜBİTAK’a
Bu kullanımda kesme işareti, özel isme ekin eklenmesi gerektiğini ve ekin ait olduğu ismin sonuna konduğunu belirtir. Özel isimlerin sonuna getirilen eklerde kesme işareti kullanmak doğru bir dilbilgisi kuralıdır.
2. **Kısaltmaların Sonuna Ek Gelmesi Durumunda**
Kısaltmaların sonuna ek geldiğinde de kesme işareti kullanılır. Bu, kısaltmaların normalde ek almayacakmış gibi görünen yapılarının gramatikal olarak doğru hale gelmesini sağlar.
Örnekler:
- TBMM’ye
- SGK’dan
- ATM’den
Buradaki kesme işareti, kısaltmanın sonuna ek gelmesi gerektiği durumları ifade eder. Kısaltmaların sonuna ek geldiğinde, kelimenin doğru bir şekilde okunmasını ve anlamının bozulmamasını sağlar.
3. **Cümle İçindeki Sözcük Gruplarına Ayrım Yaparken**
Özellikle bazı belirli kelimelerin ya da deyimlerin içinde kesme işareti kullanılabilir. Bu kullanımda, dildeki ses değişikliklerinden veya kelimenin anlaşılabilirliğinden dolayı kesme işareti gereklidir.
Örnekler:
- O ‘gittikten’ sonra her şey değişti.
- ‘Ne yazık ki’, bu işe yarayacak gibi durmuyor.
Burada kesme işareti, bazı kelimelerin ya da ifadelerin normalde birleştirilmiş halinden ayrıldığını gösterir.
4. **Tırnak İçindeki Kelimelerde Kesme İşareti**
Tırnak işareti içindeki kelimelere de bazen kesme işareti eklenebilir. Özellikle alıntılar ve özel anlam taşıyan kelimelerde bu kullanımı görmek mümkündür.
Örnekler:
- Kitapta, “o an” kelimesi çok önemli bir anlam taşıyor.
- “Belki de” dediği şeyin ne anlama geldiğini anlayamadım.
Kesme İşareti Kullanımıyla İlgili Sık Sorulan Sorular
1. **Kesme işareti neden gereklidir?**
Kesme işareti, yazılı dilde anlam kaymalarını önlemek ve ifadelerin doğru bir şekilde anlaşılmasını sağlamak için gereklidir. Kelimelere ek getirilmesi, tırnak işaretlerinin kullanılması veya kısaltmaların oluşturulmasında kesme işareti kullanılarak yazının dilbilgisel doğruluğu sağlanır.
2. **Kesme işareti yerine neden bazen apostrof kullanılır?**
Kesme işareti ve apostrof aslında dil bilgisi açısından benzer işlevler görse de, apostrof özellikle İngilizce gibi dillerde yaygın bir işarettir. Türkçede kesme işareti, eklerin ve kısaltmaların bağlanmasında kullanılır, ancak dilbilgisel farklar nedeniyle bazen Türkçeye benzer biçimlerde apostrof da karşımıza çıkabilir.
3. **Kesme işareti hangi kelimelerde kullanılmaz?**
Kesme işareti, halk arasında sıkça yanlış kullanılmaktadır. Özellikle bağlaç olan "de" ve "da" sözcüklerinde kesme işareti kullanılmaz. Ayrıca "ki" bağlacı da kesme işareti ile ayrılmaz.
Yanlış kullanım:
- Ahmet’le de konuştum. (Yanlış)
- Ahmet’le de konuştum. (Doğru)
4. **Kesme işareti ile tırnak işareti arasındaki fark nedir?**
Kesme işareti ve tırnak işareti farklı amaçlarla kullanılır. Tırnak işareti, bir kelimenin veya cümlenin özel bir anlam taşıdığını göstermek için kullanılırken, kesme işareti bir ekin eklenmesini ya da kısaltmanın doğru bir biçimde kullanılmasını sağlar.
5. **Kesme işaretiyle ilgili en yaygın hatalar nelerdir?**
Kesme işaretiyle ilgili en yaygın hatalardan biri, bağlaç olan "de" veya "da" sözcüklerine kesme işareti koymaktır. Bu, dilbilgisel olarak yanlıştır. Aynı şekilde, özel isimlerin sonuna ek eklerken yanlış kullanımlar da sıkça karşılaşılan hatalardandır.
Kesme İşareti Kullanımı İle İlgili Örnekler
Kesme işareti ile ilgili daha fazla örnekle kullanımını pekiştirelim.
1. **Özel İsimlere Ek Getirilmesi:**
- Ankara’yı
- Serkan’ın
- Mustafa’yla
- İzmir’e
2. **Kısaltmalarla Kullanım:**
- MEB’ten
- İBB’ye
- Diyanet’e
- TÜBİTAK’a
3. **Kelime Gruplarına Ayrım Yapılması:**
- O ‘gün’ çok heyecanlıydı.
- ‘İçeri gir’ dedi.
4. **Yanlış Kullanım Örnekleri:**
- Ahmet’le de konuşmam lazım. (Yanlış)
- “O zaman” dedim. (Yanlış)
5. **Doğru Kullanım Örnekleri:**
- Ahmet’le de konuştum. (Doğru)
- “O zaman” dediğimde gerçekten çok heyecanlıydım. (Doğru)
Kesme İşaretinin Tarihsel Gelişimi ve Önemi
Kesme işareti, Türkçede ilk kez Osmanlı Türkçesinde kullanılmaya başlanmıştır. Zamanla dildeki değişim ve modernleşme ile birlikte Türkçede de bu işaretin kullanımı yaygınlaşmıştır. Özellikle 20. yüzyıldan itibaren, Türk Dil Kurumu tarafından yapılan dil reformları ve dilbilgisel düzenlemelerle kesme işaretinin kullanım kuralları netleştirilmiş ve halk arasında daha yaygın hale gelmiştir. Bu işaretin kullanımı, yazılı dildeki anlamı doğru yansıtma ve yazıların dilbilgisel doğruluğunu sağlama açısından önemlidir.
Sonuç
Kesme işareti, Türkçe dilinin önemli ve işlevsel bir parçasıdır. Hem yazılı hem de sözlü dilde doğru anlaşılabilmek için dilbilgisel kurallara uygun bir şekilde kullanılması gerekir. Özellikle özel isimlere ek eklemek, kısaltmalar kullanmak ve anlam kaymalarını önlemek amacıyla kesme işaretinin doğru kullanımı oldukça önemlidir.
Kesme işareti (') Türkçede, kelimeleri ya da kelime gruplarını birbirinden ayırmak, anlam kaymalarını önlemek veya ek eklemeleri belirtmek amacıyla kullanılan bir işarettir. Yazılı dildeki anlamı ve kullanımı oldukça geniştir. Bu makalede kesme işaretinin doğru kullanım alanları, kuralları ve örnekleri hakkında detaylı bilgiler sunulacaktır.
Kesme İşareti Nerelerde Kullanılır?
Kesme işareti, çeşitli durumlarda dil bilgisi kurallarına uygun olarak kullanılır. Ancak her durumda kullanımı zorunlu değildir. Kesme işareti aşağıdaki durumlarda kullanılır:
1. **Özel İsimlerde Ek Kullanımı**
Kesme işareti, bir özel isme ek getirildiğinde kullanılır. Özellikle kişi adları, yer adları ve kurum adlarına ek eklemek gerektiğinde kesme işareti devreye girer.
Örnekler:
- Ahmet’in
- İstanbul’a
- Çanakkale’ye
- TÜBİTAK’a
Bu kullanımda kesme işareti, özel isme ekin eklenmesi gerektiğini ve ekin ait olduğu ismin sonuna konduğunu belirtir. Özel isimlerin sonuna getirilen eklerde kesme işareti kullanmak doğru bir dilbilgisi kuralıdır.
2. **Kısaltmaların Sonuna Ek Gelmesi Durumunda**
Kısaltmaların sonuna ek geldiğinde de kesme işareti kullanılır. Bu, kısaltmaların normalde ek almayacakmış gibi görünen yapılarının gramatikal olarak doğru hale gelmesini sağlar.
Örnekler:
- TBMM’ye
- SGK’dan
- ATM’den
Buradaki kesme işareti, kısaltmanın sonuna ek gelmesi gerektiği durumları ifade eder. Kısaltmaların sonuna ek geldiğinde, kelimenin doğru bir şekilde okunmasını ve anlamının bozulmamasını sağlar.
3. **Cümle İçindeki Sözcük Gruplarına Ayrım Yaparken**
Özellikle bazı belirli kelimelerin ya da deyimlerin içinde kesme işareti kullanılabilir. Bu kullanımda, dildeki ses değişikliklerinden veya kelimenin anlaşılabilirliğinden dolayı kesme işareti gereklidir.
Örnekler:
- O ‘gittikten’ sonra her şey değişti.
- ‘Ne yazık ki’, bu işe yarayacak gibi durmuyor.
Burada kesme işareti, bazı kelimelerin ya da ifadelerin normalde birleştirilmiş halinden ayrıldığını gösterir.
4. **Tırnak İçindeki Kelimelerde Kesme İşareti**
Tırnak işareti içindeki kelimelere de bazen kesme işareti eklenebilir. Özellikle alıntılar ve özel anlam taşıyan kelimelerde bu kullanımı görmek mümkündür.
Örnekler:
- Kitapta, “o an” kelimesi çok önemli bir anlam taşıyor.
- “Belki de” dediği şeyin ne anlama geldiğini anlayamadım.
Kesme İşareti Kullanımıyla İlgili Sık Sorulan Sorular
1. **Kesme işareti neden gereklidir?**
Kesme işareti, yazılı dilde anlam kaymalarını önlemek ve ifadelerin doğru bir şekilde anlaşılmasını sağlamak için gereklidir. Kelimelere ek getirilmesi, tırnak işaretlerinin kullanılması veya kısaltmaların oluşturulmasında kesme işareti kullanılarak yazının dilbilgisel doğruluğu sağlanır.
2. **Kesme işareti yerine neden bazen apostrof kullanılır?**
Kesme işareti ve apostrof aslında dil bilgisi açısından benzer işlevler görse de, apostrof özellikle İngilizce gibi dillerde yaygın bir işarettir. Türkçede kesme işareti, eklerin ve kısaltmaların bağlanmasında kullanılır, ancak dilbilgisel farklar nedeniyle bazen Türkçeye benzer biçimlerde apostrof da karşımıza çıkabilir.
3. **Kesme işareti hangi kelimelerde kullanılmaz?**
Kesme işareti, halk arasında sıkça yanlış kullanılmaktadır. Özellikle bağlaç olan "de" ve "da" sözcüklerinde kesme işareti kullanılmaz. Ayrıca "ki" bağlacı da kesme işareti ile ayrılmaz.
Yanlış kullanım:
- Ahmet’le de konuştum. (Yanlış)
- Ahmet’le de konuştum. (Doğru)
4. **Kesme işareti ile tırnak işareti arasındaki fark nedir?**
Kesme işareti ve tırnak işareti farklı amaçlarla kullanılır. Tırnak işareti, bir kelimenin veya cümlenin özel bir anlam taşıdığını göstermek için kullanılırken, kesme işareti bir ekin eklenmesini ya da kısaltmanın doğru bir biçimde kullanılmasını sağlar.
5. **Kesme işaretiyle ilgili en yaygın hatalar nelerdir?**
Kesme işaretiyle ilgili en yaygın hatalardan biri, bağlaç olan "de" veya "da" sözcüklerine kesme işareti koymaktır. Bu, dilbilgisel olarak yanlıştır. Aynı şekilde, özel isimlerin sonuna ek eklerken yanlış kullanımlar da sıkça karşılaşılan hatalardandır.
Kesme İşareti Kullanımı İle İlgili Örnekler
Kesme işareti ile ilgili daha fazla örnekle kullanımını pekiştirelim.
1. **Özel İsimlere Ek Getirilmesi:**
- Ankara’yı
- Serkan’ın
- Mustafa’yla
- İzmir’e
2. **Kısaltmalarla Kullanım:**
- MEB’ten
- İBB’ye
- Diyanet’e
- TÜBİTAK’a
3. **Kelime Gruplarına Ayrım Yapılması:**
- O ‘gün’ çok heyecanlıydı.
- ‘İçeri gir’ dedi.
4. **Yanlış Kullanım Örnekleri:**
- Ahmet’le de konuşmam lazım. (Yanlış)
- “O zaman” dedim. (Yanlış)
5. **Doğru Kullanım Örnekleri:**
- Ahmet’le de konuştum. (Doğru)
- “O zaman” dediğimde gerçekten çok heyecanlıydım. (Doğru)
Kesme İşaretinin Tarihsel Gelişimi ve Önemi
Kesme işareti, Türkçede ilk kez Osmanlı Türkçesinde kullanılmaya başlanmıştır. Zamanla dildeki değişim ve modernleşme ile birlikte Türkçede de bu işaretin kullanımı yaygınlaşmıştır. Özellikle 20. yüzyıldan itibaren, Türk Dil Kurumu tarafından yapılan dil reformları ve dilbilgisel düzenlemelerle kesme işaretinin kullanım kuralları netleştirilmiş ve halk arasında daha yaygın hale gelmiştir. Bu işaretin kullanımı, yazılı dildeki anlamı doğru yansıtma ve yazıların dilbilgisel doğruluğunu sağlama açısından önemlidir.
Sonuç
Kesme işareti, Türkçe dilinin önemli ve işlevsel bir parçasıdır. Hem yazılı hem de sözlü dilde doğru anlaşılabilmek için dilbilgisel kurallara uygun bir şekilde kullanılması gerekir. Özellikle özel isimlere ek eklemek, kısaltmalar kullanmak ve anlam kaymalarını önlemek amacıyla kesme işaretinin doğru kullanımı oldukça önemlidir.