Bahar
New member
Kesme İşareti Nerede Kullanılır ve Örnekleri?
Kesme işareti, Türkçe dilbilgisi kurallarında belirli durumlarda kullanılan önemli bir işarettir. Türkçede kesme işareti, genellikle kelimelerin birleşmesi sırasında ortaya çıkan durumu ifade etmek için kullanılır. Kesme işareti, özellikle bağlaçların, eklerin, yabancı kelimelerin ve bazı özel isimlerin yazımında devreye girer. Bu makalede kesme işaretinin kullanıldığı yerler ve örnekleri üzerinde durulacaktır.
Kesme İşareti Nedir?
Kesme işareti (') bir dildeki yazım kurallarına göre, kelimelerin doğru bir biçimde yazılmasına yardımcı olan bir işarettir. Türkçede kesme işareti, özellikle bağlaçlar, ekler, özel isimler ve yabancı kelimelerin Türkçeye uyumlu bir şekilde yazılmasında kullanılır. Türkçede kelimeler arasında bağlantıyı netleştirmek, okuma kolaylığını artırmak ve anlam belirsizliklerini ortadan kaldırmak için kesme işareti önemli bir yer tutar.
Kesme İşareti Ne Zaman Kullanılır?
Kesme işaretinin kullanılacağı başlıca durumlar şunlardır:
1. **Özel İsimlere Ek Getirilirken**
Türkçede özel isimlere ek getirilirken kesme işareti kullanılır. Bu kullanım, öznenin düzgün bir şekilde yazılmasını sağlar. Özel isimler, kendi başlarına bir kimlik taşıdıkları için, ek aldıklarında da kesme işareti kullanılarak doğru bir biçimde yazılırlar.
**Örnekler:**
- Ali’yle konuşacağım.
- İstanbul’a gidiyoruz.
- Ahmet’in kitabını aldım.
2. **Bağlaç Olan "-le" ve "-ya" Kelimeleri**
Türkçede bağlaç olarak kullanılan "-le" ve "-ya" ekleri, kesme işareti ile ayrılır. Bu bağlaçlar, kelimeler arasında anlam bütünlüğünü sağlamak için kullanılır.
**Örnekler:**
- Müze’ye gidip sanat galerisi’ni ziyaret ettik.
- Kitap’la ilgili daha fazla bilgi edinmek istiyorum.
- Dün akşam sinemaya gidip, sonra kafede oturduk.
3. **Yabancı Kelimeler ve İfadeler**
Yabancı kelimeler, bazen Türkçeye adapte edilmiş şekilde kullanılabilir. Bu tür kelimeler Türkçeye uyum sağlarken kesme işareti kullanılır. Yabancı kelimeler, anlamın kaybolmaması ve doğru bir biçimde yazılabilmesi için kesme işaretiyle ayrılır.
**Örnekler:**
- Artık “website” kullanmak yerine, Türkçeye uygun “internet sitesi” demek daha doğru olur.
- Bu yazı çok “user-friendly” olmalı.
4. **Kısa ve Yaygın Olan Kısaltmalar**
Bazı kısa kısaltmalar, kelimeler arasındaki anlam farklarını daha net göstermek amacıyla kesme işareti ile kullanılır. Bu kullanım genellikle resmi yazışmalar veya bilimsel metinlerde yaygındır.
**Örnekler:**
- M.E.B. (Milli Eğitim Bakanlığı)
- T.C. (Türkiye Cumhuriyeti)
- A.Ş. (Anonim Şirket)
5. **Bazı Sayılarla İlgili Durumlar**
Sayılardan sonra gelen birim veya türev kelimeler de kesme işaretiyle ayrılabilir. Bu durum, sayısal ifadenin doğru anlaşılmasını sağlar.
**Örnekler:**
- 5’ten fazla katılımcı vardı.
- 100’ün üzerinde başvuru aldık.
Kesme İşaretinin Kullanılmaması Gereken Durumlar
Kesme işareti, her durumda kullanılmaz. Türkçede, kelimeler arasında gereksiz yere kesme işareti kullanılmamalıdır. Bu tür yanlış kullanımlar, yazının anlaşılmasını zorlaştırabilir. Aşağıda, kesme işaretinin gereksiz yere kullanıldığı durumlara örnekler verilmiştir:
1. **Eklerin Kullanımı**
Türkçede, ekler kelimelere bağlanırken kesme işareti kullanılmaz. Örneğin, "gitmek" fiilinden "-e" ekiyle oluşan "gitmeye" kelimesinde kesme işareti kullanılmaz.
**Yanlış Kullanım:** gitmek’e
**Doğru Kullanım:** gitmeye
2. **Birleşik Kelimeler**
Birleşik kelimelerde kesme işareti kullanılmaz. Örneğin, "su kuyusu" veya "iş yeri" gibi birleşik kelimeler tek bir anlam taşır ve aralarına kesme işareti konulmaz.
**Yanlış Kullanım:** su’yu
**Doğru Kullanım:** suyu
Kesme İşareti ile İlgili Sık Sorulan Sorular
**1. Kesme işareti hangi kelimelerle kullanılır?**
Kesme işareti, genellikle özel isimlere ek getirilirken, bağlaç olan "-le" ve "-ya" ile, yabancı kelimelerle ve kısa kısaltmalarla kullanılır.
**2. "Özge" isminden sonra kesme işareti kullanmak doğru mudur?**
Evet, "Özge" gibi özel isimlerden sonra ek alırken kesme işareti kullanılmalıdır. Örneğin: Özge’nin kitabı.
**3. "-den" ve "-le" bağlaçlarında kesme işareti kullanmak doğru mudur?**
Evet, "-den" ve "-le" bağlaçlarında da kesme işareti kullanılır. Örneğin: "Ali’den" veya "Ahmet’le" gibi.
**4. Kesme işareti kullanırken yazım hataları nelerdir?**
Kesme işareti, gereksiz yerlerde kullanıldığında anlamı karıştırabilir. Örneğin, kelimeye ek getirilirken ya da birleşik kelimelerde kullanılmamalıdır.
**5. Yabancı kelimelerde kesme işareti nasıl kullanılır?**
Yabancı kelimeler, Türkçeye adapte edilirken kesme işaretiyle yazılabilir. Ancak, bu tür kelimeler Türkçeye yerleşmişse kesme işareti kullanılmaz.
Sonuç
Kesme işareti, Türkçede dilin doğru ve anlaşılır bir şekilde kullanılmasını sağlayan önemli bir işarettir. Özellikle özel isimlere ek getirirken, bağlaçların doğru bir şekilde yazılmasında ve yabancı kelimelerin Türkçeye uyum sağlarken doğru bir biçimde kullanılması gereklidir. Kesme işaretinin yanlış kullanımı, yazının anlaşılmasını zorlaştırabilir ve anlam kaymalarına neden olabilir. Bu yüzden kesme işaretinin doğru bir şekilde kullanılması, yazılı ifade gücünü artırır ve dilin düzgün kullanımını sağlar.
Kesme işareti, Türkçe dilbilgisi kurallarında belirli durumlarda kullanılan önemli bir işarettir. Türkçede kesme işareti, genellikle kelimelerin birleşmesi sırasında ortaya çıkan durumu ifade etmek için kullanılır. Kesme işareti, özellikle bağlaçların, eklerin, yabancı kelimelerin ve bazı özel isimlerin yazımında devreye girer. Bu makalede kesme işaretinin kullanıldığı yerler ve örnekleri üzerinde durulacaktır.
Kesme İşareti Nedir?
Kesme işareti (') bir dildeki yazım kurallarına göre, kelimelerin doğru bir biçimde yazılmasına yardımcı olan bir işarettir. Türkçede kesme işareti, özellikle bağlaçlar, ekler, özel isimler ve yabancı kelimelerin Türkçeye uyumlu bir şekilde yazılmasında kullanılır. Türkçede kelimeler arasında bağlantıyı netleştirmek, okuma kolaylığını artırmak ve anlam belirsizliklerini ortadan kaldırmak için kesme işareti önemli bir yer tutar.
Kesme İşareti Ne Zaman Kullanılır?
Kesme işaretinin kullanılacağı başlıca durumlar şunlardır:
1. **Özel İsimlere Ek Getirilirken**
Türkçede özel isimlere ek getirilirken kesme işareti kullanılır. Bu kullanım, öznenin düzgün bir şekilde yazılmasını sağlar. Özel isimler, kendi başlarına bir kimlik taşıdıkları için, ek aldıklarında da kesme işareti kullanılarak doğru bir biçimde yazılırlar.
**Örnekler:**
- Ali’yle konuşacağım.
- İstanbul’a gidiyoruz.
- Ahmet’in kitabını aldım.
2. **Bağlaç Olan "-le" ve "-ya" Kelimeleri**
Türkçede bağlaç olarak kullanılan "-le" ve "-ya" ekleri, kesme işareti ile ayrılır. Bu bağlaçlar, kelimeler arasında anlam bütünlüğünü sağlamak için kullanılır.
**Örnekler:**
- Müze’ye gidip sanat galerisi’ni ziyaret ettik.
- Kitap’la ilgili daha fazla bilgi edinmek istiyorum.
- Dün akşam sinemaya gidip, sonra kafede oturduk.
3. **Yabancı Kelimeler ve İfadeler**
Yabancı kelimeler, bazen Türkçeye adapte edilmiş şekilde kullanılabilir. Bu tür kelimeler Türkçeye uyum sağlarken kesme işareti kullanılır. Yabancı kelimeler, anlamın kaybolmaması ve doğru bir biçimde yazılabilmesi için kesme işaretiyle ayrılır.
**Örnekler:**
- Artık “website” kullanmak yerine, Türkçeye uygun “internet sitesi” demek daha doğru olur.
- Bu yazı çok “user-friendly” olmalı.
4. **Kısa ve Yaygın Olan Kısaltmalar**
Bazı kısa kısaltmalar, kelimeler arasındaki anlam farklarını daha net göstermek amacıyla kesme işareti ile kullanılır. Bu kullanım genellikle resmi yazışmalar veya bilimsel metinlerde yaygındır.
**Örnekler:**
- M.E.B. (Milli Eğitim Bakanlığı)
- T.C. (Türkiye Cumhuriyeti)
- A.Ş. (Anonim Şirket)
5. **Bazı Sayılarla İlgili Durumlar**
Sayılardan sonra gelen birim veya türev kelimeler de kesme işaretiyle ayrılabilir. Bu durum, sayısal ifadenin doğru anlaşılmasını sağlar.
**Örnekler:**
- 5’ten fazla katılımcı vardı.
- 100’ün üzerinde başvuru aldık.
Kesme İşaretinin Kullanılmaması Gereken Durumlar
Kesme işareti, her durumda kullanılmaz. Türkçede, kelimeler arasında gereksiz yere kesme işareti kullanılmamalıdır. Bu tür yanlış kullanımlar, yazının anlaşılmasını zorlaştırabilir. Aşağıda, kesme işaretinin gereksiz yere kullanıldığı durumlara örnekler verilmiştir:
1. **Eklerin Kullanımı**
Türkçede, ekler kelimelere bağlanırken kesme işareti kullanılmaz. Örneğin, "gitmek" fiilinden "-e" ekiyle oluşan "gitmeye" kelimesinde kesme işareti kullanılmaz.
**Yanlış Kullanım:** gitmek’e
**Doğru Kullanım:** gitmeye
2. **Birleşik Kelimeler**
Birleşik kelimelerde kesme işareti kullanılmaz. Örneğin, "su kuyusu" veya "iş yeri" gibi birleşik kelimeler tek bir anlam taşır ve aralarına kesme işareti konulmaz.
**Yanlış Kullanım:** su’yu
**Doğru Kullanım:** suyu
Kesme İşareti ile İlgili Sık Sorulan Sorular
**1. Kesme işareti hangi kelimelerle kullanılır?**
Kesme işareti, genellikle özel isimlere ek getirilirken, bağlaç olan "-le" ve "-ya" ile, yabancı kelimelerle ve kısa kısaltmalarla kullanılır.
**2. "Özge" isminden sonra kesme işareti kullanmak doğru mudur?**
Evet, "Özge" gibi özel isimlerden sonra ek alırken kesme işareti kullanılmalıdır. Örneğin: Özge’nin kitabı.
**3. "-den" ve "-le" bağlaçlarında kesme işareti kullanmak doğru mudur?**
Evet, "-den" ve "-le" bağlaçlarında da kesme işareti kullanılır. Örneğin: "Ali’den" veya "Ahmet’le" gibi.
**4. Kesme işareti kullanırken yazım hataları nelerdir?**
Kesme işareti, gereksiz yerlerde kullanıldığında anlamı karıştırabilir. Örneğin, kelimeye ek getirilirken ya da birleşik kelimelerde kullanılmamalıdır.
**5. Yabancı kelimelerde kesme işareti nasıl kullanılır?**
Yabancı kelimeler, Türkçeye adapte edilirken kesme işaretiyle yazılabilir. Ancak, bu tür kelimeler Türkçeye yerleşmişse kesme işareti kullanılmaz.
Sonuç
Kesme işareti, Türkçede dilin doğru ve anlaşılır bir şekilde kullanılmasını sağlayan önemli bir işarettir. Özellikle özel isimlere ek getirirken, bağlaçların doğru bir şekilde yazılmasında ve yabancı kelimelerin Türkçeye uyum sağlarken doğru bir biçimde kullanılması gereklidir. Kesme işaretinin yanlış kullanımı, yazının anlaşılmasını zorlaştırabilir ve anlam kaymalarına neden olabilir. Bu yüzden kesme işaretinin doğru bir şekilde kullanılması, yazılı ifade gücünü artırır ve dilin düzgün kullanımını sağlar.